Meer dan honderd miljoen kilo koffieprut verdwijnt jaarlijks in de Nederlandse kliko. Eva Flendrie laat met WesterZwam zien hoe het anders kan: met dit ‘afvalproduct’ kun je heerlijke lokale oesterzwammen kweken. ‘Als ik ergens enthousiast over ben, komt de moed vanzelf.’

Laten we eerlijk zijn, vaak klinken duurzame initiatieven niet direct opwindend. ‘Circulaire economie’, ‘lokale voedselproductie’, ‘afvalreductie’… Best belangrijk denk ik dan, maar echt warm word ik er niet van. Met WesterZwam maakt Eva Flendrie hip jargon concreet en zelfs lekker. Door DIY growkits kan iedere thuiskweker zelf ervaren hoe oesterzwammen groeien waar je bij staat en in je eigen keuken zorgen voor een heerlijke oogst.

Daarna valt de droge kost van duurzame weetjes ook wat makkelijker te verteren. Wist jij dat een gemiddelde maaltijd minstens tienduizend kilometer heeft afgelegd om op je bord te belanden? Voorzien in je eigen voedsel scheelt dus een flinke dosis CO2. Doordat je koffiedik uit de kliko redt, verminder je bovendien de uitstoot van onnodige afvalverwerking. Tot slot zijn paddenstoelen natuurlijk heel goede vleesvervangers, wat weer duizenden liters water bespaart. (Met dank aan de websites van WesterZwam en RotterZwam)

Ook haar doortastende aanpak inspireert mij. Met het motto ‘Doen is het nieuwe denken’ geeft ze groene weifelaars zoals ikzelf een welkom zetje. Ik wil deze aanpakkersmentaliteit graag bij haar af kijken. Wat helpt haar om denken om te zetten in doen? En hoe komt zij aan het lef voor een vernieuwend project als WesterZwam? Tijd voor een uitgebreid telefoongesprek naar Drenthe.

Terug naar de basis

In haar werk als fotograaf deed Eva al verslag van duurzame projecten die laten zien hoe het anders kan. Ruim tien jaar geleden kwam zij in Rotterdam in aanraking met een clubje mensen die bezig waren een Transition Town op te zetten, als experiment om meer zelfvoorzienend te leven. Zo begon zij zich te interesseren voor het zelf verbouwen van voedsel en stadslandbouw. Dat was het moment waarop zij niet alleen verhalen over natuur wilde maken met haar camera, maar ook zelf iets wilde doen.

‘Voedsel is voor mij de basis, de motor van het menselijk bestaan. Ik vind het fijn om te weten wat ik eet. Door zelf te gaan verbouwen, creëer je automatisch betrokkenheid bij je eten. Als je met je tuintje bezig bent, ontdek je bijvoorbeeld hoe belangrijk een gezonde bodem is, het is de basis voor alle bestaan.

Het begon met een growkit

Ik kwam in contact met RotterZwam tijdens het Stadslandbouwfestival, waar ik aan de praat raakte met een van de oprichters. Siemen vertelde dat ze oesterzwammen kweekten op koffiedik. “Wat een gaaf concept”, dacht ik gelijk. Wat mooi om afval om te kunnen zetten in voedsel. Zo’n tastbaar voorbeeld kan ons bovendien inspireren om anders met afval om te gaan. Veel mensen drinken koffie en iedereen heeft wel iets met voeding. Ik dacht al snel: “Dit moeten we ook in Drenthe gaan doen!”

Ik kreeg een growkit mee, die heel goed werkte. Het groeide uit tot een heel bedrijf! Ik wist twee vrienden te inspireren voor mijn idee om iets soortgelijks in Drenthe op te zetten. Samen hebben we marktonderzoek gedaan, vervolgens hebben we gekeken wat we aan bedrijfsmiddelen nodig hadden en daar een crowdfunding voor georganiseerd. Toen zijn we het gewoon gaan doen, zo simpel kan het zijn!

Doen is het nieuwe denken

Ik ben echt een doener in plaats van alles uit te denken. Het is net als bij het maken van een keuze. Niet kiezen creëert stilstand, door wel te kiezen komen er nieuwe mogelijkheden. Als je gaat doen, ga je het ervaren en gebeuren er dingen die je niet had kunnen bedenken. Je ontdekt gaandeweg ook wat niet werkt, dat pas je dan aan. Dat betekent niet dat je naïef alles maar moet gaan doen. Ik kijk wel of een plan haalbaar is, of er een verdienmodel in zit.

Ook WesterZwam zijn we begonnen vanuit de instelling: we gaan het gewoon proberen. Doordat we het verhaal zo enthousiast verspreid hebben, is het concept goed aangeslagen. Tegenwoordig richten we ons vooral op het opleiden van andere ondernemers om hen te helpen een eigen kwekerij te beginnen. We hebben inmiddels meerdere kwekers opgeleid en complete containerkwekerijen geleverd. Zo hebben we bijgedragen aan het ontstaan van WaddengeZwam op Schiermonnikoog, Fungi Factory, Zwolsche Zwammen en Fryslan Fungies. Op de Dag van de Duurzaamheid hebben we ZernikeZwam gelanceerd – een samenwerking met de Hanzehogeschool Groningen en NICE. (Voor een impressie, kijk dit inspirerende filmpje.)

Het plezier van de reis

Ik heb een sterke intrinsieke motivatie: ik wil dingen doen die ik mooi vind om te doen en waar ik blij van word. Je kunt jezelf altijd bevragen: “Vind ik het nog wel leuk wat ik aan het doen ben?” Dingen moeten voor mij wel kloppen. Als ik helemaal leegloop op iets, is dat voor mij een teken dat ik er iets aan moet doen. Door mij open te stellen voor iets nieuws, komen er opties op mijn pad die ik vervolgens kan uitproberen.

Je kunt je laten tegen houden door beren op de weg. Bij mijn verhuizing van de randstad naar het platteland had ik mij bijvoorbeeld af kunnen vragen: is er wel werk in Drenthe? Maar ik vind het saai om alles helemaal uit te stippelen. Het is ook niet erg om niet te weten waar iets naar toe gaat. Het einddoel hoeft niet bekend te zijn, het gaat vooral om het plezier van de reis. Bij het werken in een moestuin gaat het mij ook niet per se om de groenten, maar om het hele proces van zaaien en verzorgen. Als je dan ook nog kunt oogsten, mooi. Maar de reis is net zo belangrijk als het eindproduct.’

Meer weten

Wil je ook je eigen koffiedik omtoveren in heerlijke oesterzwammen? Bestel een growkit.
Wil je groter uitpakken, dan biedt WesterZwam ook een complete containerkwekerij.

Boek ‘Naar de Aarde’

Het volledige verhaal van Eva vind je in mijn boek Naar de Aarde. Hoe word ik een groene pionier?