De natuur kan ons inspireren om anders naar onszelf te kijken. Een schimmel is plant noch dier. En toch heel belangrijk voor ons voortbestaan. Ik realiseer me hoe graag ik in een voor-de-hand-liggend hokje wil passen. Maar misschien lever ik juist een belangrijke bijdrage aan het geheel door een buitencategorie te zijn!

Na de magie van het zaad en de ode aan de worm, maken we bij het Green Living Lab vandaag kennis met de wereld van schimmels. Is het nou een vriend of een vijand?

Hoogleraar biologie en schimmeldeskundige Cor Zonneveld legt uit dat wij onze indrukken structureren en versimpelen, om te voorkomen dat we gek worden. Onze ultieme manier om structuur aan te brengen is de dichotomie of tweedeling: goed en slecht, zwart en wit, mooi en lelijk, vrouwelijk en mannelijk. Zonneveld spreekt van een naïef onderscheid – simpele labeltjes die geen recht doen aan de veelkleurige werkelijkheid. Neem bijvoorbeeld de schimmel, die buiten de boot valt bij onze gewoonte om het rijk der levenden in te delen in dieren en planten.

Undercover

Nu ik een verkennende periode binnen stap zonder veilige structuren van vaste baan en inkomen, merk ik mijn neiging tot labelen (en de bij-effecten) extra op. Mijn brein deelt de wijd openliggende toekomst graag op in twee mogelijke uitersten: geslaagd of loser. Oftewel: gerespecteerd, nuttig, goed verdienend onderdeel van deze maatschappij, versus… tja, een mislukkeling die er buiten valt.

Hoe kom ik weer in contact met de kleurrijke en veelvormige werkelijkheid?

Misschien bieden de schimmels uitkomst. De bekende paddenstoel of groene aanslag op brood, blijkt de ‘vrucht’ van een groot ondergronds netwerk aan schimmeldraden. Schimmels of Fungi groeien dus voornamelijk buiten ons zicht. Toch spelen ze een essentiële rol in ons ecosysteem. Door de afbraak van plantaardig materiaal houden ze ons klimaat leefbaar, door een voedende symbiose aan te gaan met bomen dragen ze bij aan biodiversiteit. Ook wij eten graag schimmels, denk maar aan gist in brood en bier, schimmelkaas en champignons. Zelfs antibiotica bestaan uit schimmels.

Koester je eigen zwam

Nu de ‘circulaire economie’ en recycling aan een opmars bezig zijn, wint de zwam aan populariteit. Deze recyclekoning laat zich makkelijk kweken op allerlei overschot, zoals bijproducten van landbouw (stro), bosbouw (zaagsel), veeteelt (mest) en onze favoriete drank (koffiedik). Pioniersbedrijfjes recyclen koffieprut uit eigen regio of stad als grondstof voor zwammen. De winst: lokale voedselproductie met een minimum aan ‘voedselkilometers’.

Ronald Postma van Mamotok leert ons hoe we zelf oesterzwammen kunnen kweken. Hij laat zien hoe we met een simpele lab setting makkelijk zwammen kunnen klonen. Daarna krijgen we een DIY kit voor thuis: de zogenaamde schimmelzak maakt zelf kweken nog makkelijker Door de zwam populairder te maken, draagt Mamotok bij aan een groenere en meer verbonden samenleving.

En hoe zit het nu met de zwam in mezelf? Misschien kies ik niet de meest gangbare weg, waardoor ik minder makkelijk in een hokje pas. Misschien helpt deze weg mij om in te zien dat een mens sowieso niet in hokjes past (graag aanvinken: geslaagd of mislukt). Misschien vindt mijn groei op dit moment voornamelijk van binnen plaats, waardoor de vrucht niet altijd zichtbaar is. Wie weet voed ik stiekem toch al anderen met mijn ondergrondse werk. En je weet nooit welke vrucht op een dag tevoorschijn komt.

Copyright foto’s 1 en 2: Green Living Lab