‘Het liefst nam ik jullie mee naar buiten.’ In de warme zaal van centrum Pakhuis de Zwijger op verdieping nummer zoveel voelt Li An Phoa zich niet helemaal op haar gemak. Ik ontmoet de ecoloog, filosoof en docent bedrijfskunde bij de Meet Up rond het programma Tegenlicht waar ze aantreedt als gast. Na afloop vertrouwt ze me toe dat ze haar verhaal en publiek bij voorkeur blootstelt aan de elementen. ‘Buiten’ biedt meer ruimte voor spontaniteit en uitwisseling, zo verklaart ze.

Toch ben ik onder de indruk als ze vanavond plaats neemt achter de microfoon. Vooral bij haar volgende uitspraak veer ik op: ‘Als iedereen doet waar zijn hart van gaat zingen, komt er meer liefde in de wereld.’ Zij legt een verband tussen je passie volgen èn iets bijdragen aan de wereld, precies het thema van mijn eigen zoektocht! Na afloop verzamel ik mijn moed, ik vraag haar of ze mee wil werken aan mijn boek.

De stem van het hart

Ze nodigt me uit om haar te interviewen bij een wandellezing op een heus Dwarslopers Festival in de bossen bij Zeist. Terwijl een groep van zo’n dertig man zich om haar heen verzamelt, laat ze kaarten rondgaan van de vier rivieren die Nederland rijk is. ‘Ik noem mijzelf stroomgebieden mobilisator. Ik wil lokale mensen verbinden met de plek waar hun water vandaan komt.’ Dit doet ze bij voorkeur te voet. Zo maakte ze een wandeltocht langs de hele Maas, van de bron in Frankrijk tot de monding in de Noordzee.

Als onze groep zich in beweging zet voor de wandeling, geeft Li An een opdracht mee: ‘Wissel met iemand uit waar jouw hart van gaat zingen. Courage kan staan voor rage of the heart (coeur)’, moedigt ze ons aan, ‘dus onderschat je eigen hart niet.’ Mijn wandelmaatje vraagt flink door tijdens ons gesprek en dat is precies de bedoeling, vertelt Li An als we in het bos aangekomen opnieuw een kring maken. ‘Ik hoor vaak van mensen dat ze zoveel dingen leuk vinden, ze ervaren het als één grote kluwen. Door steeds dieper te vragen, kom je bij de laag eronder.’

Later licht ze toe: ‘“Waar gaat je hart van zingen?”, is voor mij zo’n ware vraag. Mensen weten gelijk wat je bedoelt. Alsof het hart een eigen karakter heeft, een eigen stem. Die stem kunnen wij veel meer inzetten om mee te navigeren. Het helpt dat het hart is verbonden met onze ogen. Je kunt het aan onze stralende ogen zien wanneer we aan zijn en ons hart zingt, of wanneer dat niet zo is.’

We doen er allemaal toe

‘Mijn doel is om lokale mensen te verbinden met hun water. Dat is waar ik voor loop en waar ik mijn leven voor inzet. De rivier helpt mij om concreet te maken dat we iedereen nodig hebben om iets gezond en schoon te houden. En dat het iedere dag menens is. Het gaat dus niet om “de overheid” of “de grote vervuilers”. Ja, óók. Maar ook die zijn weer opgebouwd uit individuen.

Door het besef dat we allemaal nodig zijn, kunnen we radicaal andere keuzes gaan maken. Met “radicaal” bedoel ik: vanaf de wortel (radix). Van mij zul je daarom niet snel lijstjes met tips krijgen. Ik geloof in de mobiliserende werking van krachtige emoties: dat waar je hart van gaat zingen aan de ene kant en waar je zorg voor wilt dragen aan de andere kant. Met mijn levenswerk stel ik drinkbare rivieren voor als indicator van een gezonde levensstijl en een leefbare economie. Een drinkbare rivier betekent namelijk dat een heel stroomgebied gezond moet zijn.’

De rivier als bloedband

‘Wist je dat in een gezonde bodem dezelfde verhoudingen aan mineralen voorkomen als in een gezond lichaam? Wij zijn gewoon de aarde, net als we water zijn. We maken allemaal deel uit van een stroomgebied dat afwatert op een rivier. De bewoners van een stroomgebied zie ik als een familie. Het water is onze “bloedband”, die we naast alle mensen ook delen met bomen en vissen die er leven.

Toch spreken we doorgaans van de rivier in plaats van rivier, óók een wezen. We zien het vooral als verkeersroute van A naar B. We staan er dikwijls niet bij stil dat ons afvalwater via alle riolen in die rivier terecht komt. En dat we het oppervlaktewater weer gebruiken voor drinkwater.

Ook in het onderwijssysteem zie ik terug dat de abstractie overneemt. Daarom neem ik mijn studenten steevast mee de buitenlucht in. Met mijn nomadische school Spring College leer ik mensen om verbinding te maken met zichzelf, elkaar en de plek. Ik combineer het stellen van vragen met wat we van rivieren, bomen, bijen en wolven kunnen leren over de logica van het leven.’

Meer weten

Drinkable Rivers met visie, filmpjes, media en rivierdata voor een drinkbare Maas

VPRO Tegenlicht Meet Up ‘De aarde draait door’ met Li An als gastspreker bij de aflevering rond schrijver en voormalig activist Paul Kingsnorth

De Boeddhistische Blik: Drinkbare Maas. In drie prachtige afleveringen volgen we Li An tijdens haar voettocht langs de Maas.

Dit interview is ook verschenen in tijdschrift Onkruid juli/augustus 2020

Blog en boek ‘Naar de Aarde’

Het volledige interview met Li An Phoa vind je in mijn boek Naar de Aarde. Hoe word ik een groene pionier?

Via de knop ‘Follow blog by email’ (rechtsboven in dit scherm) blijf je op de hoogte!